Literatuur
- Fagel, Raymond, "Spanjaarden op de Vredenburg. De aanwezigheid van Spaanse soldaten in Utrecht 1568-1577". In: Jaarboek Oud-Utrecht, 1924, blz. 6-29
(Goed gedocumenteerde analyse van de bronnen over de aanwezigheid van de soldaten, de aantallen, de perioden waarin en de verblijfplaatsen ervan en de politieke.
Deze studie toetst de bekende verhalen over deze periode niet alleen aan de teksten die vanuit Utrechts perspectief geschreven zijn, maar - en dat is voor het eerst - ook aan de
informatie in Spaanse archieven. Zoals te verwachten blijken beide kanten van het verhaal nogal te verschillen.
De gevolgen van de bezetting voor de Utrechtse bevolking en de lokale politiek zijn in het begin nog niet zo groot, Karel V werd gewoon als de nieuwe machthebber gezien door
een groot deel van de Utrechters. Maar later werden Utrecht (en de bevolking) als opstandig, en dus als vijand gezien door de Spanjaarden. In samenhang hiermee werd ook de inkwartiering van
soldaten bij Utrechtse burgers steeds ondraaglijker (blz 9-15 "inkwartiering"). Op 21-08-1569, bijvoorbeeld,
ging het "om tien vendels soldaten die grotendeels moesten worden ondergebracht bij de burgers.
Wellicht ging het om ongeveer 1.500 militairen en daarnaast nog hun vrouwen, kinderen en dienaren, alsmede de nodige honden en paarden. en paarden." De verblijfskosten moesten grotendeels
door de getroffen burgers worden betaald. Een uitgebreide verklaring over de inkwartiering in zijn huis werd op 12-12-1570 afgelegd door Hubert van Buchell, kanunnik van het kapittel van
Sinte-Marie. Hij stelde dat zijn huis door de Spanjaarden oner meer als bordeel werd gebruikt. Wanneer hij hierover klaagde werd meerdere keren zijn huis geplunderd door de ingekwartierden.
"Bij het opmaken van zijn verslag was Van Buchell al zestien maanden het slachtoffer van de Spaanse troepen en dit had hem meer dan duizend gulden schade opgeleverd." Een verslag uit 1576 beschrijft de Spnjaarden als vrouwenversierders, die ook getrouwde vrouwen niet ontzagen.